Enflasyon nedir? Enflasyon fiyatların genel düzeyinin artmasıdır. Tabii enflasyonu böyle tanımlamak, hastalığı semptomları ile açıklamak gibidir. Enflasyon, fiyatların genel düzeyindeki artış, ekonomideki toplam para miktarının paranın satın alabileceği toplam mal ve hizmetlerin miktarından daha hızlı artması nedeniyle oluşur (Ekonomik olarak gerileyen ülkelerde enflasyon tam tersi nedenlerle oluşabilir, yani toplam para miktarı sabit hatta artarken, toplam mal ve hizmet miktarının azalması nedeniyle).
Toplam mal ve hizmet miktarının toplam para arzından daha hızlı artması durumunda - ki sanayi devrimini takip eden 1800lü yıllar boyunca durum bu olmuştur - her bir ürün ve hizmetin birim fiyatı düşer, belli bir para arzının kapsadığı ürün ve hizmet miktarı arttığı için.
George Reisman ekonomi genelindeki fiyatların kritik formülünü şu şekilde tanımlamıştır:
Fiyat (P), talebin (D) arza (S) oranı ile belirlenir. Bu formül bize ekonomi genelinde fiyatların sadece talepte artış ya da arzda azalış ile artabileceğini gösterir. Örneğin piyasada ya ürünler için harcanabilecek para miktarındaki artış ile ya da piyasadaki paranın aradığı ürün ve hizmetlerin miktarındaki azalış ile.
Amerika Birleşik Devletlerinin gelişmiş ekonomisinde, mal ve hizmet arzı azalmamakta hatta artmakta iken yıllık enflasyon % 3-4 seviyesindedir. Fiyatların bu seviyede artmasının sebebi piyasaya her sene daha fazla para girmesidir.
Ekonomide para yaratan kurumlar merkez bankaları ve diğer bankalardır. Merkez bankası para basarak yeni para yaratabilir. Bankalar ise kısmi rezerv sistemi ile. Aslında eğer devletler bütçe açıklarını kapamak, ahbap çavuş ilişkisi ile verimsiz ama politik olarak güçlü şirketleri ya da grupları kurtarmak için para basmasa, kısmi rezerv sistemi olmasa idi, teknolojik gelişmeler, inovasyon ve verimililik artışları nedeniyle mal ve hizmetlerin miktarı, bu mal ve hizmetleri kovalayan para miktarından daha hızlı artacağı için sadece para biriktirerek bile zengin bir emeklilik geçirebilirdiniz. Zira bugün biriktirdiğiniz her 1000 TL 40 yıl sonra 10,000 TL gücünde olabilirdi.
Enflasyona merkez bankalarının hızlı bir şekilde para basması da neden olur dedik. Bu nedenle enflasyona "enflasyon vergisi" de denir. Hükümetler bütçe açıklarını politik sırf vergi artışları ile kapayamadıklarından para basarak karşılarlar ve bunu yaparken de vatandaşlarının cebindeki paranın değerini düşürürler.
Toplam mal ve hizmet miktarının toplam para arzından daha hızlı artması durumunda - ki sanayi devrimini takip eden 1800lü yıllar boyunca durum bu olmuştur - her bir ürün ve hizmetin birim fiyatı düşer, belli bir para arzının kapsadığı ürün ve hizmet miktarı arttığı için.
George Reisman ekonomi genelindeki fiyatların kritik formülünü şu şekilde tanımlamıştır:
Fiyat (P), talebin (D) arza (S) oranı ile belirlenir. Bu formül bize ekonomi genelinde fiyatların sadece talepte artış ya da arzda azalış ile artabileceğini gösterir. Örneğin piyasada ya ürünler için harcanabilecek para miktarındaki artış ile ya da piyasadaki paranın aradığı ürün ve hizmetlerin miktarındaki azalış ile.
Amerika Birleşik Devletlerinin gelişmiş ekonomisinde, mal ve hizmet arzı azalmamakta hatta artmakta iken yıllık enflasyon % 3-4 seviyesindedir. Fiyatların bu seviyede artmasının sebebi piyasaya her sene daha fazla para girmesidir.
Ekonomide para yaratan kurumlar merkez bankaları ve diğer bankalardır. Merkez bankası para basarak yeni para yaratabilir. Bankalar ise kısmi rezerv sistemi ile. Aslında eğer devletler bütçe açıklarını kapamak, ahbap çavuş ilişkisi ile verimsiz ama politik olarak güçlü şirketleri ya da grupları kurtarmak için para basmasa, kısmi rezerv sistemi olmasa idi, teknolojik gelişmeler, inovasyon ve verimililik artışları nedeniyle mal ve hizmetlerin miktarı, bu mal ve hizmetleri kovalayan para miktarından daha hızlı artacağı için sadece para biriktirerek bile zengin bir emeklilik geçirebilirdiniz. Zira bugün biriktirdiğiniz her 1000 TL 40 yıl sonra 10,000 TL gücünde olabilirdi.
Enflasyona merkez bankalarının hızlı bir şekilde para basması da neden olur dedik. Bu nedenle enflasyona "enflasyon vergisi" de denir. Hükümetler bütçe açıklarını politik sırf vergi artışları ile kapayamadıklarından para basarak karşılarlar ve bunu yaparken de vatandaşlarının cebindeki paranın değerini düşürürler.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder